Dân gian từ xưa vẫn truyền nhau “Người ta sống về mồ mả chứ không ai sống về cả bát cơm” đã cho thấy người Việt rất coi trọng việc mồ mả. Nhưng không phải ai cũng chết tại gia để gia đình lo tang ma rồi tìm đất chôn cất, lập mộ. Chính vì vậy, nhiều người phải lập mộ gió cho người đã mất. Vậy mộ gió là gì? Có nên lập mộ gió không? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây nhé.
Mộ gió là gì?
Mộ gió còn gọi là “mộ chiêu hồn” là những ngôi mộ không chôn cất thi thể người quá cố (không có thi thể ở dưới lòng huyệt) mà chỉ là những nấm đất tượng trưng do người thân trong gia đình đắp lên, và nhờ sự giúp sức các nghi thức rước vong về để tưởng niệm người đã khuất khi không tìm được thi thể để an táng. Mộ gió thường là của những người chết trên biển, sông nước, chết trong rừng sâu, đầm lầy, chết giữa trận tiền… mà không tìm được thi thể.
Tại sao phải lập mộ gió?
Mộ gió được xây lên nhằm mục đích để tưởng niệm những người đã khuất nhưng không tìm được thi thể để an táng. Chẳng hạn như những người lính, họ đã hy sinh trên chiến trường khốc liệt, được đồng đội chôn cất đơn giản ngay tại nơi chiến trường đó. Nhưng theo thời gian những ngôi mộ của ấy dần bị thất lạc, gia đình người chiến sĩ lập những ngôi mộ gió để thờ cúng họ. Hoặc những người có nghề đi rừng, đi biển, vùng sông nước gặp nạn, mất trong thiên tai không thấy xác cũng vậy.
Thủ tục lập mộ gió
Làm hình nhân:
Có nhiều cách tạo hình nhân, thông dụng là:
Vỏ quả dừa khô làm đầu có 3 lỗ tạo thành hình tam giác đều (2 lỗ mắt, đầu chóp nhọn vỏ dừa làm mũi, còn một lỗ dưới làm miệng, các cành thân dâu hoặc cành thân cây núc nác làm xương. Trong đó: cắt, vót thành những lóng, tương ứng với xương sống, xương cánh tay, chân…, cành nhỏ hơn, vót kỹ và đặt vào làm những dẻ xương sườn. Cách này phổ thông ở miền Bắc.
Dùng cành dâu làm xương rồi lấy đất sét nhào nhuyễn trộn bông hoặc giấy bản để kết dính với nhau không bị nứt, nặn thành hình của người chết giả cốt; đất ngã ba đượng mang về trộn với trứng gà so nặn thành tim, phổi; dùng đất, tro than của cây Xoan đặt vào chỗ gan; chỉ tơ làm ruột và gân. Sau đó dùng tăm cây dâu vẽ mắt, mũi, miệng, tóc. Việc khai khiếu (hai tai, hai đầu vú, mũi, rốn, hậu môn, bộ phận sinh dục) được thực hiện rất tỉ mỉ, riêng bộ phận cuối sau khi làm xong phải che đậy lại. Cách này miền Trung hay làm.
Lấy tro nếp hoặc tro thường sạch, mới cho vào đầy tiểu sành nhỏ tượng trưng như toàn thân xương cốt người mất được hỏa thiêu.
Lấy đất sét sạch tại vườn nhà, nền nhà gia chủ khoảng 2,6-3 kg. Vo tròn lại như dáng người
Do người chết lại trở về với đất, xương cốt, tro cốt đều hòa vào lòng đất, mọi hình tướng đều tan hết chỉ còn phần hồn nên làm theo cách thứ 3, 4 là tốt nhất.
Thi hài tượng trưng đó được khâm liệm, đưa vào tiểu sành. Trên hình nhân (tro cốt) có phủ lên linh vị viết trên giấy kim tuyến, nội dung giống như linh vị đặt ở bàn thờ. Làm lễ để vong hồn nhập vào hình nhân (tro cốt) rồi làm lễ an táng như thông thường.
Chuẩn bị lễ
Lễ thức mời Phật, Địa tạng vương Bồ tát…. gồm xôi, chè, hoa, cháo, nước thanh thủy, trầu cau…tại Mộ
Lễ cúng tổ tiên: 1 con gà hoặc thịt lợn, rượu, bánh chưng (xôi), nến, gạo, muối, cháo, cơm canh, bánh, trái cây, trứng gà 5 quả, kim ngân, mã mũ.
Lễ tạ: các Quan, Thần linh xứ mộ nơi mộ mới xây cho vong. Tùy thầy, tùy nơi, tùy gia cảnh nhưng thường có: 2 cốc nến màu đỏ, 2 gói trà, 2 bao thuốc lá, 1 mâm trái cây, 3 quả cau, 3 lá trầu xếp có cánh dài và đẹp, 10 bông hoa màu đỏ; Nửa lít rượu, 10 lon bia, 5 chén rượu, 1 con gà trống thiến luộc nguyên con và đặt lên mâm xôi trắng. Đồ hàng mã cần chuẩn bị: 5 bộ quần áo, mũ và hia loại to có kèm kiếm, roi, ngựa và cờ lệnh, 5 con ngựa, mỗi con sẽ có một màu khác nhau, 1 cây hoa vàng hoa đỏ, 5 tờ giấy 5 màu.
Nghi thức “chiêu hồn nạp táng”
“Chiêu hồn nhập cốt”
Tạo hình hài xong, thầy cúng làm nghi thức gọi, mời hồn về nhập vào “cốt” xác cho người. Đến đây, nghi thức nhập hồn cho người chết đã xong.
Người chết được tạo hình hài và lễ nhập hồn xong coi như là một thi hài nên cũng làm đầy đủ các thủ tục như một đám thông thường.
Yết cáo gia tiên
Trước khi lập mộ cũng tương tự như khi yết các thực hiện các phần việc quan trọng khác.
Hạ huyệt hay nạp táng
Tùy gia cảnh và điều kiện thực tế có thể xây mộ riêng cho 1 vong hoặc mấy vong chung một mộ hồn hay mỗi chi họ xây chung một mộ to hoặc cả dòng họ xây riêng một mộ to để cho các hồn vong mất mộ nhập vào cũng được. Khi đó chỉ việc ghi họ tên, năm sinh, năm mất của vong vào sớ đặt vào nấm, tiểu riêng hay chung theo thứ tự tuổi, thời gian mất hoặc bề bậc.
Có mộ, dù là mộ vọng thì hồn có nơi an nghỉ là vong hết khổ, không còn phải bơ vơ mà người sống cũng thêm phần an ủi. Đây không phải là một sự Vọng chấp (H: 妄執 , A: To hold the vainness, P: Tenir la vanité), là khư khư giữ lấy cái hư giả mà cho là thật mà là một phương thức mà cổ nhân đã định ra, làm theo từ ngàn xưa trong những hoàn cảnh bắt buộc, với nghi thức khá hoàn hảo.
Lễ tạ long mạch tại địa điểm lập mộ vọng
Thường phải mời thầy pháp với nghi thức cẩn trọng.
Văn khấn lập mộ gió
Gọi hồn
– Châm bó hương, hoa lên rồi hô: Ba hồn bảy vía vong hồn (nam) hay Ba hồn chín vía vong hồn (nữ), … tuổi, mất ngày… tháng… năm… hiện ở đâu xin mời về nhập vào tiểu, về được nhập mộ mới xây từ đây, mộ mới là nhà của hồn mãi mãi. Mộ mới xây ở …thôn… Nhà thờ họ là nơi con cháu các chi trong họ cúng bái phụng thờ và giao lưu với hồn! Hồn ơi hồn hỡi! Khắc nhập! Khắc nhập!
– Lời khấn: Hôm nay ngày lành tháng tốt, xin thỉnh Đức Phật trời, Đức Địa tạng vương Bồ tát, Thần hoàng bản thổ, Thần linh thổ địa, bà Chúa đất cai quản nơi đây…, Quan Dẫn hồn sứ giả ngự trên cao về dự lễ chiêu hồn, thụ hưởng phẩm vật .
Xưa kia gia đình tín chủ có người tên là ……quê quán tại ……, con ông …………., con bà ……………. sống tại làng, dòng họ nội tộc họ ……, trong lúc… đã đại nạn lâm chung, , do thất lạc mộ phần,….
Nay cháu con sắm lễ, nhờ thầy kêu thay gợi đỡ, làm phép chiêu hồn nạp táng cho hương linh…về ngự tại mộ phần xây ở…… Vậy hãy mau mau 3 hồn bảy vía để gửi hồn vào phần cốt mới.
Xin Phật trời, Địa tạng vương Bồ tát, các Chư vị linh thần… phù hộ và che chở cho hòn…. được về đây nhập cốt, nạp táng vào mộ phần mới.
Mộ này là nhà của hương linh….Còn nơi con cháu các chi trong họ cúng bái phụng thờ và giao lưu vong là ở Từ đường dòng họ .
Văn khấn tạ mộ
“Nam mô a di đà phật!
Đệ từ con xin kính lạy:
– Chín phương Trời, năm phương Đất và Chư Phật mười phương;
– Đức Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần;
– Ngài Đương cai Kỷ Hợi niên Chí đức Tôn thần: Tạ Đảo Đại tướng quân; Lưu Vương Hành Khiển, Ngũ Ôn Hành Binh chi Thần, Nguyễn Tào Phán quan;
– Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Long mạch Tôn thần cai quản cai quản xứ…;
– Ngài Tiền Chu Tước, Hậu Huyền Vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ; Quan Dẫn hồn Sứ giả Ngũ đạo Tướng quân, quan Đương xứ Thổ địa Chính thần cùng liệt vị tôn thần cai quản nghĩa địa …
Hậu duệ tôn xin Kính lạy hương linh:
– Lương tộc lịch đại Tổ tiên;
– Họ tên người vừa lập mộ.
Hôm nay là ngày…tháng…năm…, nhằm tiết …..
Chúng con là:……………
Thành tâm sắm sanh phẩm vật, hương hoa phù tửu lễ nghi, trình cáo Chư vị Tôn Thần về việc tạ mộ phần.
Nguyên Chi phái chúng con có ngôi mộ của … do chiến tranh, loạn lạc, lụt lội, dựng xây nên nay cháu con chưa biết mộ phần ở nơi đâu trên đất quê hương. Trong lòng mỗi cháu con nhớ thương đấy, chỉ biết luôn trăn trở bởi lực bất tòng tâm.
Nay chúng con đồng tâm hiệp lực, góp công góp của, nhờ thầy cậy thợ đã xây khu mộ vọng ở Nghĩa trang nhân dân ….để làm nơi cư ngụ phần hồn cho các bậc tiền nhân của chi phái.
Nay công việc đã hoàn thành, chọn được ngày lành tháng tốt, gia chủ chúng con lòng thành lễ vật dâng lên trước án thành tâm kính mời: Ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần; Ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương; Ngài Bản xứ Thần Linh Thổ Địa; Ngài Định phúc Táo quân, các ngài Địa chúa long mạch Tôn thần và tất cả các vị Thần Linh cai quản ở trong khu vực này.
Cúi xin các ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông, chủ thợ được bình an, ngày tháng hưởng phần lợi lạc, âm phù dương trợ, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm, âm siêu dương thái.
Tín chủ lại xin phổ cáo với các vị Tiền chủ, Hậu chủ và các vị Hương linh khuất mặt lẩn khuất quanh đây, các linh hồn chiến sĩ trận vong vì nước, các oan hồn uổng tử không nơi nương tựa, xin cùng tới đây thụ hưởng lễ vật, độ cho tín chủ cũng như chủ thợ đôi bên, khiến cho an lạc, công việc chóng thành, muôn sự như ý, từ đây hoạn lộ hanh thông, Đông thành Tây tựu, trú sở cát tường.
Cầu tiên tổ phách thể bình yên, phần mộ vững bền. Chúng con xin vì hương linh phát nguyện tu nhân tích đức, làm duyên làm phúc cúng dâng Tam Bảo, giúp đỡ cô nhi quả phụ, tế bần cứu nạn, hiếu thuận tông nhân để lấy phúc này hướng về tổ tiên.
Cúi xin linh thiêng chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho con cháu, qua lại soi xét cửa nhà, che tai cứu nạn, ban tài tiếp lộc, điềm lành mang đến, điềm giữ xua đi. Độ cho gia đạo hưng long, quế hòe tươi tốt, cháu con vui hưởng lộc trời, già trẻ nhuần ơn Phật Thánh.
Chúng con cùng toàn thể gia quyến tuân theo nghi lễ sắm sửa hương hoa lễ vật dâng lên án tọa Tôn thần cùng chư vị uy linh, kính cẩn tấu trình.
Kính cáo Sơn Thần, Thổ Thần, Long Mạch và các vị Thần linh, cúi xin chứng minh, phù hộ cho toàn gia chúng con an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, mọi việc hanh thông.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được chấp kỳ lễ bạc, lời kêu tiếng khấn, tờ đơn cánh sớ, tùy phương ứng biến, độ trì toàn gia, từ trẻ tới già, luôn được vui tươi, mạnh khỏe.
Âm dương cách trở, bát nước nén hương, giãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Cẩn cáo.”
Khấn xong đốt hóa trước mộ.
Xem thêm: Văn khấn lễ tạ mộ (lễ Chạp) cuối năm chuẩn tâm linh
Hiện nay, vẫn còn rất nhiều ngôi mộ gió ở nước ta, ngoài mục đích để tưởng nhớ những người đã chết, thì các mộ gió còn được người dân xây nên để chiếm giữ đất nhằm mục đích trồng trọt, phân chia ranh giới, xây cất. Hy vọng thông qua bài viết này quý vị đã hiểu hơn về Mộ gió là gì? Và có nên lập mộ gió hay không.
