Mâm lễ cúng gia tiên của các gia đình người Việt thường có món gà luộc nguyên con, nhưng đối với văn hóa tâm linh của Việt Nam thì có nhiều điều cần lưu ý không phải cứ cúng tùy tiện như nào cũng được. Vậy nên việc đặt gà cúng cũng có vài điểm cần lưu ý khi chúng ta bày mâm lễ cúng. Và đặc biệt câu hỏi đặt gà cúng quay ra hay quay vào là thắc mắc của khá nhiều người. Để tránh không thất lễ với tổ tiên hay phạm phải điều cấm kỵ không may thì xin mời quý gia chủ cùng tham khảo bài viết sau đây. Về việc đặt gà cúng không phải với lễ nào cũng giống nhau, chẳng hạn như cúng Thần Tài, cúng Giao Thừa, cúng Thổ Địa, cúng Động Thổ, cúng rằm… sẽ có sự khác biệt nhất định. Mọi người nên nắm rõ từng chi tiết để việc cúng được diễn ra thuận lợi.
Đặt gà cúng quay ra hay quay vào?
Đặt gà cúng quay vào hay quay ra còn phụ thuộc rất nhiều vào địa điểm gia chủ thực hành lễ cúng là trong nhà hay ngoài trời và thời điểm cúng lễ là lúc nào. Dưới đây là tổng hợp một số thời điểm cúng gà phổ biến cho quý gia chủ tham khảo thêm:
Cúng gia tiên
Theo một số chuyên gia văn hóa, gà cúng đặt trên bàn thờ nên quay đầu về hướng bát hương. Tư thế này được coi là “con gà biết kêu, biết gáy, đang chầu”. Gà cúng gia tiên nên đặt ở tư thế chân quỳ, cánh duỗi tự nhiên và há miệng. Việc đặt gà quay đầu hướng ra ngoài dù nhìn đẹp hơn nhưng không mang ý nghĩa tâm linh, có nghĩa là gà không chịu chầu nên không có sự thành kính.
Tuy nhiên, nhiều người khác cho rằng, đặt gà cúng quay ra hay quay vào không quá quan trọng, quay đầu hướng nào cũng được.
Cúng giao thừa
Theo quan niệm dân gian thì mỗi năm Thiên đình lại thay toàn bộ quan quân trông nom việc hạ giới. Cúng giao thừa là tiễn đưa quan quân cai quản năm cũ và đón quan quân cai quản năm mới. Vì vậy, cần phải đặt đầu gà hướng ra phía đường để đón quan Hành khiển cai quản năm mới.
Ngoài ra, việc đặt gà cúng giao thừa hướng ra đường còn có ý nghĩa là gọi mặt trời chiếu vào nhà mình để mọi thứ đều sáng sủa, mới mẻ và thuận lợi trong năm mới.
Gà cúng đêm giao thừa phải là gà trống hoa, khỏe mạnh, có màu lông đỏ hay vàng đỏ, mào đơn thẳng đứng, mỏ vàng, chân vàng… và quan trọng là chưa đạp mái.
Cúng Thần Tài – Thổ Địa
Tương tự như cách bày gà cúng trên bàn thờ gia tiên, gà cúng trên bàn thờ Thần Tài cũng đặt nguyên con trên đĩa (tiết lòng đặt phía dưới bụng gà). Miệng gà ngậm một bông hoa hồng đỏ, đầu gà cúng quay ra hướng cửa chính, hướng đón quan Hành.
Cúng thôi nôi, đầy tháng
Khi đặt trên mâm cúng thôi nôi, đầy tháng thì để đầu gà quay vào người cúng, quay hướng đầu gà về phía bát hương. Trong mâm cúng thôi nôi, ông bà quan niệm rằng tư thế gà như vậy thay cho lời chúc bé mau ăn chóng lớn, nhanh biết nói, luôn khỏe mạnh trong cuộc sống sau này.
Khi đặt gà trên mâm cúng thôi nôi tuyệt đối không đặt gà quay đầu ngược lại với bát hương và người cúng. Bởi điều này đồng nghĩa với việc gà “không chịu chầu” và không đẹp mắt.
Cúng xe mới
Ngoài cúng xe làm ăn cúng hàng tháng thì nhiều người khi mua xe mới về cũng làm một mâm lễ nhỏ để cúng xe mới mua với ý nghĩa cầu mong chủ xe ít gặp những điều xui rủi ngoài ý muốn.
Gà cúng xe nên đặt hướng đầu gà hướng về phía trước, chứ không quay đầu vào trong nhà hay vào xe. Nếu cẩn thận, bạn có thể chọn cả hướng phù hợp với tuổi của chủ xe.
Vì sao nên chọn gà trống hoa để dâng cúng?
Theo TS Trần Thị Thu Thủy (Trưởng phòng Giáo dục, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam), trong dân gian gà trống được coi là con vật quan trọng, báo hiệu điềm lành, dữ, đoán định tương lai…Gà trống trong dân gian còn được coi là cầu nối giữa thế giới con người và thế giới thần thánh. Vì thế việc lựa chọn gà để cúng là rất quan trọng.
Trong quan niệm dân gian thì gà trống luôn là vật phẩm cúng cầu mong cho điềm lành mang lại may mắn và có những lưu ý khi chọn gà như sau: gà trống được chọn là gà chưa đạp mái, gà khỏe mạnh, mào đỏ, uy nghiêm…
Gà cúng sau khi luộc chín phải đặt lên đĩa to vừa với con gà, tháo hết dây buộc (nếu có), tiết và lòng đặt gọn dưới bụng gà. Mỏ gà ngậm bông hoa hồng đỏ rực.
Chọn gà mái cúng có được không?
Theo quan niệm dân gian và phong thủy, phải chọn gà trống để cúng trong những dịp quan trọng như cúng Giao thừa, năm mới, cúng ông Công, ông Táo, cúng khai trương cửa hàng, cưới hỏi…
Gà mái có thể được dùng để làm lễ vật cúng trong các dịp như cúng cầu nguyện con cái, dịp cúng thông thường trong gia đình, dịp cúng vong linh cô hồn, cúng gia tiên… Cúng gà mái thì thường chặt bày đĩa chứ không để nguyên con.
Bí quyết luộc gà cúng đẹp
Để có con gà cúng hoàn hảo, bạn nên lưu ý cẩn thận ngay từ khâu chọn gà. Bạn cần chọn gà trống, loại gà ta có trọng lượng sau mổ chừng 1,5kg. Không nên mua con gà quá to vì sẽ khó đẹp hơn khi bày mâm, thịt cũng dai hơn.
Gà cúng phải khỏe mạnh, trông nhanh nhẹn, lông mượt, mào đỏ tươi, da vàng, cặp chân nhỏ và ức nở. Con gà có đặc điểm này không chỉ chắc thịt mà còn có dáng đẹp hơn sau khi luộc và bày lên mâm.
Gà mua về không nên thịt ngay, nên cởi dây trói chân, thả vào chuồng hoặc lồng để nó có thể đi lại trong nửa ngày hoặc chí ít là vài tiếng đồng hồ để máu lưu thông, tránh tình trạng gà luộc lên bị thâm đen phần chân do tụ máu chỗ bị trói.
Với gà cúng, bạn không thể mổ phanh như để làm món rang, chiên hay luộc ăn bình thường. Nhất thiết phải mổ moi thì mới có thể tạo dáng đẹp, và tránh tình trạng co da. Cắt rời phần chân từ khuỷu để tránh tình trạng co da khi luộc gây nứt toác ở phần đùi.
Để tạo dáng gà chầu, bạn lấy dao sắc rạch hai bên cổ gà, nhét phần cánh về phía miệng thông qua hai đường này. Đây là khâu cần sự cẩn thận, khéo léo để cánh không bị cong, gãy mà vẫn hướng ra ngoài về phía miệng. Nếu thích dáng gà bay, hãy bẻ nhẹ hai cánh gà về phía lưng, buộc cố định phần khớp xương của hai cánh lại với nhau (độ chặt vừa phải để tránh tạo vết hằn hoặc rách da sau khi luộc).
Xát bột nghệ lên toàn bộ phần bề mặt con gà, để trong 5 phút rồi mới luộc để tạo màu vàng đẹp mắt. Đặt con gà vào nồi, phần bụng hướng xuống dưới, đổ ngập nước lạnh, đun với lửa lớn. Thêm vào vài lát gừng, ít hành khô đập dập, hành lá, ít muối và bột nêm… với mục đích khử mùi và tăng vị ngọt.
Khi nước sôi, giảm lửa để tránh nứt da gà do nước sôi mạnh, đun thêm khoảng 7 phút (vớt hết bọt nếu có để da gà được sáng màu, bóng mướt) rồi tắt bếp, đậy vung lại trong 15 phút nữa để gà tiếp tục chín tới mà không bị nứt da. Dùng tăm nhỏ xiên vào đùi gà, nếu không thấy nước đỏ chảy ra là gà vừa chín.
Vớt gà vào nồi nước lạnh cho nhanh nguội, giúp da giòn hơn. Khi gà nguội bớt, bạn phết bên ngoài da chút dầu ăn pha bột nghệ để có màu vàng bóng đẹp mắt.
Những lưu ý khi đặt gà cúng
- Gà cúng đẹp và nghiêm cẩn nhất là khi để nghiêm con. Bởi vậy, lựa chọn hợp lý nhất là gà trống chưa mái
- Tránh bày gà chặt miếng, vừa giảm đi tính trang nghiêm, vừa không đẹp mắt.
- Nên đặt gà ngậm bông hồng đỏ để cần sung túc, may mắn. Không nên dùng hoa hồng trắng hay vàng.
Xem thêm: Cúng cơm cho người mới mất như thế nào cho đúng cách
Hy vọng bài viết trên đây sẽ giúp cho quý gia chủ có thêm được kiến thức về việc đặt gà cúng quay ra hay quay vào mới phù hợp với lễ cúng của mình để tránh phạm phải điều tối kỵ hoặc không may mắn.
